برش بتن مسلح

تعریف برش بتن مسلح :

برش بتن مسلح به مجموعه عملیاتی اطلاق می گردد که در طی آن قسمتی نا خواسته از یک المان بتن مسلح به روش های مختلف از توده مادر جدا گشته و به خارج از محل انتقال می یابد.

چرا اقدام به برش بتن مسلح می شود ؟

• باز کردن اوپنینگ های معماری و تاسیساتی در اعضای بتن مسلح
• اشتباهات اجرایی حین بتن ریزی سازه ها
• تغییر نقشه های سازه ای یا تاسیساتی
• تغییر کاربری سازه قدیمی یا به وجود آمدن نیاز های نو برای سازه موجود
• حذف بتن قدیمی مانع اجرای سازه جدید
• قطعه قطعه کردن و حمل سازه های بتنی ناخواسته حجیم

مزایای روش برش نسبت به تخریب بتن مسلح :

• عدم وارد کردن ضربه یا لرزش بر پیکره بتن :

در روش برش ( به هر روشی ) هیچگونه ضربه ای به توده بتن مسلح یا غیر مسلح وارد نمی شود و اساس عملیات بر سایش خطوط برش توسط الماس مصنوعی می باشد، ضرباتی که حین تخریب مکانیکی بر پیکره بتن وارد می شود موجب گسترش و توسعه ترک ها و ریز ترک ها در بتن شده و توان باربری عضو سازه ای را به شدت تحت الشعاع قرار می دهد.

باید توجه داشت روش تخریب مکانیکی برای بتن هایی قابل استفاده می باشد که تمام عضو بتنی ( و اعضای متصل ) به صورت یک کل واحد  باید حذف شده و به خارج از محوطه حمل گردد ( به مانند تخریب یک بنای قدیمی ) و از این روش نباید برای بتن های در حال بهره برداری یا رو به بهره برداری استفاده شود، به عبارت دیگر می توان این گزاره را به عنوان یک اصل کلی پذیرفت که از روش تخریب مکانیکی تحت هیج شرایطی نباید برای بتن های در حال بهره برداری یا رو به بهره برداری استفاده شود.

عدم ایجاد آلودگی صوتی و محیطی :

از دیگر مزایای روش برش میتوان به عدم ایجاد آلودگی صوتی و زیست محیطی حین عملیات برش بتن اشاره کرد. صدای تولید شده در این روش به مراتب بسیار کمتر از روش تخریب مکانیکی بوده و از این رو در محیط های شهری بسیار ارجح تر از روش تخریب خواهد بود، همچنین به علت استفاده از آب حین عملیات برش بتن، گرد و غبار تولید شده در این روش صفر خواهد بود که این نیز مزیتی بزرگ در پروژه های شهری خواهد بود.

• دقت بالا در ابعاد و هندسه برش :

با توجه به توسعه و پیشرفت روز افزون ابزارآلات و روش های برش بتن مسلح، حاصل نمودن سطوح صاف و اندازه های دقیق در مواضع برش توسط اکیپ های آموزش دیده و ماهر به سهولت میسر خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که یک اوپنینگ ۱m × ۱m به عنوان یک نورگیر در یک دیوار بتن مسلح نیاز باشد، برش دقیق یک مربع ۱m×۱m به سادگی با ابزار آلات پیشرفته برش میسر خواهد بود که در روش تخریب به هیچ عنوان ممکن نمی باشد.

• سرعت بالای برش :

در صورت استفاده از ابزارآلات متناسب با نوع و حجم کار، سرعت عملیات برش بتن به مراتب بسیار بیشتر از تخریب مکانیکی خواهد بود که این خود نیز به نوبه خود در بالا بردن سرعت اجرای پروژه های عمرانی موثر خواهد بود.

روش های مختلف برش بتن مسلح

• برش بتن مسلح به روش کرگیری متوالی :

در این روش پس از مشخص کردن خطوط برش روی عضو بتن مسلح و نصب دستگاه روی عضو بتنی، سوراخکاری ها ( معمولا با مته۳،۴ یا ۵ اینچ ) به شکل متوالی و کنار هم با رعایت اورلپ حدودا ۲ سانتی متری انجام شده و در نهایت قطعه بتنی قرار گرفته میان خطوط برش جدا گشته و به خارج از محوطه حمل می گردد.

نکاتی که در این روش باید مورد توجه قرار گیرند :

• رعایت اورلپ سوراخکاری ها که در غیر این صورت احتمال قرار گرفتن میلگرد در فضای مابین دو سوراخ کاری وجود داشته که این خود جدا شدن قطعه برش خورده پس از اتمام کرگیری ها را با دشواری روبرو خواهد ساخت.
• مهار کردن قطعه بتنی برش خورده با کابل و زنجیر به نحوی مطمئن به منظور جلوگیری از سقوط قطعه بتنی زمانی که به جدا شدن قطعه نزدیک می شویم.

• تکه تکه کردن قطعه برش خورده قبل از جدا گشتن کل قطعه : در محل هائی که امکان حمل یکباره قطعه به علت محدودیت در مکان یا ابزارآلات حمل ( جرثقیل، کامیون و ….) وجود نداشته باشد باید قبل از جدا کردن کل قطعه آن را به تکه های کوچکتر و قابل حمل تقسیم کرده و به آن شکل از موضع برش جدا نمود.

لازم به توضیح است در برخی موارد ( به عنوان مثال برش فونداسیون های بتن مسلح با اعماق ۱ متر وبیشتر ) استفاده از این روش اجتناب ناپذیر خواهد بود، در واقع در برش هایی که به علت محدودیت در محل یا ابزارآلات موجود قادر به استفاده از زوش های پیش رو نباشیم روش کرگیری متوالی اخرین راه حل خواهد بود.

• برش با کاتر کف بر :

این شیوه آنچنان که از اسم آن نیز بر می آید برای برش اسلب های بتن مسلح با ضخامت های محدود ( نهایتا ۷۰-۶۰ سانتیمتر ) در کف قابل استفاده بوده و برش دیوار یا فونداسیون های عمیق بتنی با این شیوه میسر نخواهد بود. از عمده موارد کاربرد این روش ایجاد درزهای انبساط در کف سازی های یکپارچه بتنی می باشد.

دستگاه های کاتر کف بر با توان های مختلف به منظورهای مختلف ساخته و به بازار عرضه شده و به سه گروه برقی، بنزینی و دیزلی تقسیم می شوند که استفاده صحیح از این دستگاه ها و انتخاب دستگاه مناسب برای هر نوع کار در گرو تجربه و تخصص پیمانکار برش بتن خواهد بود. به عنوان مثال یک کاتر بنزینی که برای برشکاری های محدود در آسفالت طراحی و ساخته شده است نباید برای عملیات برش و برچیدن یک کف بتنی صنعتی مورد استفاده قرار گیرید که در صورت استفاده موجب صعوبت و کندی بیش از حد کار خواهد گشت.

• برش با دستگاه برش ریلی یا دستگاه والسا :

این شیوه برای برش دیوار و دال های بتن مسلح و به صورت محدود برای برش فونداسیون نیز کاربرد دارد. شیوه کار بدین شکل است که پس از مشخص شدن خطوط برش روی عضو بتنی، محل تلاقی خطوط برش با دستگاه کرگیری با قطر مناسب سوراخکاری می شود که این کار به منظور جلوگیری از پیشروی بیش از اندازه تیغه در عضو بتنی می باشد. پس از کرگیری محل تلاقی خطوط برش ریل های دستگاه با فاصله معلوم و استاندارد از خطوط برش روی عضو بتنی نصب می شود. پس از نصب ریل ها، موتور دستگاه روی ریل ها سوار شده و در انتها تیغه الماسه دار روی موتور نصب و محکم می شود.

باید توجه داشت که در برش های عمیق و نیمه عمیق برش تمامی عمق  در یک مرحله امکان پذیر نبوده و برش در دو یا حتی سه مرحله با افزایش قطر تیغه به اتمام می رسد.

دستگاه های برش ریلی با دو نوع موتور الکتریکی و هیدرولیک ساخته شده و به بازار عرضه می شوند که نوع هیدرولیک عموما بسیار پر توان تر از همتای الکتریکی بوده و برای کاربری های سنگین و حرفه ای مناسبتر می باشد. در این روش نیز قبل از اتمام عملیات برش، عضو بتنی برش خورده باید به شکلی مطمئن با کابل و زنجیر مهار شده و از سقوط آن جلوگیری شود.

• روش برش سیمی :

توسعه یافته ترین متد برش بتن مسلح می باشد که با توجه به مزایایی که نسبت به دیگر شیوه ها دارد امروزه کاربری بسیار وسیعی در پروژه های برش بتن مسلح و برش بتن حجمی یافته است. این شیوه که در ابتدا برای معادن سنگ و برش توده های سنگی جهت حمل از محل معادن مورد استفاده قرار می گرفت با تغییراتی که در سیم های الماسه داده شد برای برش بتن مسلح نیز کاربرد یافت.

شیوه کار در این روش بدین شکل می باشد که ابتدا با توجه به ضخامت و موقعیت عضو بتنی یک یا چند سوراخ با دستگاه کرگیر در عضو بتنی ایجاد میشود و سیم الماسه از میان این سوراخ ها و همچنین پولی های هدایتگر و چرخنده دستگاه عبور داده شده و با طول لازم سر به سر گشته و حالت یک حلقه بسته به خود می گیرد، حال با روشن شدن موتور دستگاه این حلقه متشکله از تکه های الماس مصنوعی و فنر روکش شده با پلاستیک، با چرخش در مواضع برش با سایش پیوسته عضو بتنی را برش می دهد.

برش سیمی مناسب ترین روش برای برش بتن های حجیم می باشد ولی باید توجه داشت که کاربرد این روش برای بتن های دو طرف باز بوده و برش عضوی بتنی مثل یک فونداسیون یا یک دیوار حائل که پشتش با خاک پر می باشد با این روش مقدور نخواهد بود و در این موارد برش ریلی یا کرگیری متوالی انتخاب های  ما را تشکیل خواهند داد.

• برش با شعله یا برش لنسینگ :

برای برش هایی مورد استفاده قرار می گیرد که ۴ روش قبلی قابل استفاده نباشد. در این روش توده بتنی با حرارتی بسیار بالاتر از حرارتی که هر عنصری روی زمین بتواند تحمل کند ( حدود ۴۰۰۰ درجه سانتیگراد ) با شعله لنسینگ برش داده می شود. لازم به توضیح است با توجه به اثرات مخرب این حرارت بسیار بالا روی بتن مسلح یا حجمی این شیوه تنها روی بتن های دور ریختنی و نه هرگز سازه ای قابل استفاده می باشد ( این شیوه در کشورمان رایج نمی باشد ).

نکته : انتخاب و استفاده صحیح از ابزارآلات و شیوه های مختلف برش بتن در ارتباط مستقیم با تجربه و توان فنی پیمانکار عملیات برش بتن می باشد که به هنگام مناقصات پروژه های برش بتن مسلح حتما باید مد نظر کارفرمایان محترم قرار گیرد.

کلیه اصول HSE در ارتباط با لوازم ایمنی فردی و کار در ارتفاع برای کار با دستگاه های برش بتن مسلح لازم الاجرا می باشد که در غیر این صورت امکان بروز خسارات جبران ناپذیر مالی و جانی وجود خواهد داشت.